W dzisiejszym wpisie QWERTY vs Colemak. Zestawimy ze sobą te dwa popularne układy klawiatury aby sprawdzić, który jest wygodniejszy. QWERTY używana przez miliony jako domyślny układ każdej klawiatury. Colemak natomiast należy do grupy nowoczesnych, ergonomicznych układów alternatywnych. Porównania dokonamy pod względem wygody pisania. Zmierzymy ją jako długość drogi, którą muszą przebyć nasz palce aby napisać określony teks.
QWERTY
Układem QWERTY nazywamy najpopularniejszy układ klawiatury, który znany jest wszystkim osobom mającym styczność z komputerem. Ułożenie klawiszy tego układu zaprezentowane zostało na powyższym obrazku.
Krótko o historii samego układu. Zaprojektowany został w 1873 roku na potrzeby maszyn do pisania. Należy podkreślić, iż projekt miał rozwiązywać ówczesne problemy czyli dedykowane maszynom do pisania. Sam układ klawiatury zawiera dwie bardzo charakterystyczne cechy, są to:
- Przesunięcie wierszowe
Zwróć proszę uwagę na klawisze 1, Q, A, Z. Każdy kolejny z wymienionych przycisków jest przesunięty o 1/4 szerokości klawisza.
Od razu muszę zaznaczyć, iż nie ma to żadnego powiązania z ergonomicznością czy ułatwieniem pisania. Przesunięcie wierszowe jest wynikiem ograniczenia jakie posiadały ówczesne maszyny do pisania. Dlaczego, skoro nie używamy już maszyn do pisania to przesunięcie nadal pozostało w układzie? To jest temat na inny wpis na blogu, który zapewne się pojawi. - Układ
Jeśli miałeś kiedyś możliwość pisania na maszynie do pisania, zapewne spotkałeś się z problemem zatrzaskiwania się młoteczków w przypadku naciśnięcia dwóch klawiszy obok siebie. Może się to także wydarzyć gdy nie uda się idealnie trafić w przycisk. Co zatem by się działo gdyby popularnie występujące po sobie litery znajdowały by się jedna obok drugiej? QWERTY zostało tak zaprojektowane aby maksymalizować czas wciśnięcia kolejnych klawiszy w przypadku najczęściej występujących bigramów. Można to osiągnąć w dwojaki sposób, pierwszym jest przypisanie kolejnej litery bigramu temu samemu palcu, drugim natomiast fizyczne zwiększenie odległości pomiędzy literami bigramów. Układ QWERTY projektowano dla języka Angielskiego gdzie najpopularniejsze bigramy to: th, he, in, en, nt, re, er, an, ti, es
Colemak
Colemak to alternatywny względem QWERTY układ klawiatury. Oryginalny Colemak został zaprojektowany w 2006 roku przez Shai Colemana. Ideą Colemana było zredukowanie fizycznej drogi, jaką muszą pokonywać nasze palce podczas pisania. Minimalizację drogi uzyskał on poprzez umiejscowienie najczęściej występujących liter języka angielskiego na środkowym wierszu klawiatury tak zwanym Home Row. Rozkład tych najpopularniejszych liter nie został pozostawiony przypadkowi. Optymalizowano go pod względem angielskich bigramów. Co stanowi zupełnie odwrotne podejście od tego znanego w QWERTY. Należy jednak pamiętać, iż daty wynalezienia tych dwóch układów dzieli ponad 130 lat. Colemak nie jest obarczony ograniczeniami maszyn do pisania.
Colemak-DHm
W dzisiejszym wpisie porównujemy standardowe wersje układów skupiając się na porównaniu QWERTY vs Colemak. Nie mniej jednak chciałbym wspomnieć o tym używanym przeze mnie na co dzień, mianowicie Colemak-DHm jest to nieco zmieniona wersja układu, dedykowana pod klawiatury ortolinearne. Pozwala to wyeliminować jedną z niepożądanych cech – przesunięcie wierszowe. Układ prezentuje się następująco:
QWERTY vs Colemak
Test, który chcę przeprowadzić polega na policzeniu jaka ilość napisanych przez nas liter będzie znajdowała się na home row, czyli środkowym wierszu do którego mamy dostęp bez przemieszczania naszych palców. Wartość tą wyrazimy w procentach. Następnie dane te skonfrontujemy z rzeczywistością za pomocą tak zwanych heat map.
Dane wejściowe
Częstość występowania danej litery w języku polskim została przedstawiona na wykresie poniżej:
Wykres powyżej pokazuje częstość występowania poszczególnych liter w języku polskim. Przeanalizujmy wykres pod kątem home row dla układu Colemak. Na wykresie poniżej kolorem czerwonym zaznaczyłem litery występujące na środkowym wierszu w Colemak.
Na czerwono zaznaczono litery występujące na home row w Colemak
Podliczając wartości procentowe wychodzi, iż pisząc na układzie Colemak przez 55% nasze palce będą spoczywać w pozycji wyjściowej na home row, podczas pisania po polsku.
Sprawdźmy jakie dany otrzymamy dla QWERTY, poniżej wykres z zaznaczonymi na niebiesko literami środkowego wiersza:
Na niebiesko zaznaczono litery występujące na home row w QWERTY
Sumując wartości procentowe otrzymujemy 27,17%. Co oznacza, iż statystycznie dla tekstu pisanego, tylko co jedna czwarta liter umiejscowiona jest na pozycji wyjściowej.
Co Twoim zdaniem jest wygodniejsze podczas pisania? 27,17% czy 55% spędzone na home row?
QWERTY vs Colemak w praktyce
Teoria teorią, sprawdźmy jednak porównanie QWERTY vs Colemak w praktyce. Aby nasz test miał sens i nie był testem dla samego siebie, musimy wprowadzić pewne zasady i opisać sam przebieg.
Otóż: Porównania układów QWERTY oraz Colemak dokonamy poprzez wizualizację za pomocą tak zwanych heat maps. Mapa ta graficznie wskaże nam, które przyciski wykorzystywane są najczęściej, poprzez zabarwienie je na jasnoczerwony kolor. Zasada jest analogiczna jak w przypadku termowizji, im klawisz będzie miał barwę bardziej czerwoną, tym częściej był używany. Test przeprowadzimy przy pomocy narzędzia tworzącego heat mapy na podstawie zadanego tekstu oraz wybranego układu klawiatury. Narzędzie można znaleźć na stronie https://www.patrick-wied.at/
Sprawdźmy zatem te dwa układy klawiatury w ich nie oryginalnym języku — Polskim. Na zadany tekst wybrałem mój artykuł 34 klawisze w jako podstawowe narzędzie programisty Dlaczego? Ponieważ jest to losowy prawdziwy, mój, tekst.
Oto wyniki:
QWERTY
Colemak
Wnioski
Heat map dla układu QWERTY w przypadku języka polskiego analogicznie jak dla angielskiego uwypukla niedoskonałość samego układu. Większość liter oznaczonych jaskrawymi kolorami znajduje się na górnym i dolnym wierszu. Tak naprawdę tylko jedna litera — A umiejscowiona jest na home row.
Niestety heat map układu Colemak dla tekstu w języku polskim, nie jest już tak idealna, jak by to mogło mieć miejsce w przypadku języka angielskiego. Nie ma się co jednak dziwić, iż jak już wspominałem, układ ten został zaprojektowany pod angielski, a nie język polski język. Nie mniej, jednak gdy zestawimy do porównania grafiki QWERTY i Colemak różnica jest kolosalna… Na tym drugim, wszystkie poza 2, literami oznaczonymi jaskrawymi kolorami, znajdują się na środkowym wierszu. Przez co redukujemy całkowity dystans, jaki muszą pokonać nasze palce w czasie pisania.
Werdykt: QWERTY vs Colemak
Powyższy eksperyment pokazuje, iż alternatywny układ Colemak znacząco redukuje dystans, jaki pokonują nasze palce podczas pisania względem QWERTY. Efekt ten udało się osiągnąć poprzez umiejscowienie najczęściej występujących liter na środkowym wierszu, tzw. home row, gdzie powinny spoczywać nasze palce. Zasada ta ma również zastosowanie w języku polskim.
Zatem, czy można uznać, iż Colemak jest lepszy od QWERTY?
Zapewne należałoby rozważyć jeszcze inne aspekty, jednak na podstawie przeprowadzonego eksperymentu, stanowczo mogę stwierdzić, iż układ Colemak jest zdecydowanie wygodniejszy i bardziej przyjazny dla naszych dłoni i palców. Przez większość czasu mogą one spoczywać na środkowym wierszu klawiatury, jedynie wciskając klawisze.
Bardzo zależy mi, aby poznać Twoją opinię. Daj, proszę, znać w komentarzu, czy twoim zdaniem warto rozważyć naukę nowego ergonomicznego układu klawiatury.
Pozrdrawiam,
Bartosz
